شپش سر چگونه ایجاد می شود؟ علت + تمام روشهای درمان

شپش سر حشره‌ای ریز و ناخوشایند است که از خون پوست سر انسان تغذیه می‌کند. این موجودات به رنگ قهوه‌ای یا خاکستری هستند و اغلب در پشت گوش، روی پوست سر و نزدیک خط گردن یافت می‌شوند. شپش‌ها با چنگال‌های قلاب شکلی که در انتهای پاهایشان دارند به موها می‌چسبند و به ندرت روی بدن، ابرو یا مژه دیده می‌شوند. در این مقاله علائم ابتلا به شپش را خواهیم خواند و نیز عوارض، راه‌های درمان و پیشگیری از ابتلا به آن را نیز یاد خواهیم گرفت.

آیا شپش به راحتی دیده می شود؟

دیدن شپش سر به دلیل کوچکی‌اش دشوار است، اما تخم‌های آن که رشک نامیده می‌شوند، به راحتی قابل مشاهده هستند. رشک‌ها شبیه دانه‌های برنج کوچک سفید یا قهوه‌ای رنگ هستند و به طور محکم به ساقه مو می چسبند.

شپش سر، به خصوص در بین کودکان، مشکلی شایع و البته مسری است. شپش ها بیشتر کودکان پیش‌ دبستانی و دبستانی و خانواده‌هایشان را درگیر می‌کنند. همچنین، دختران بیشتر از پسران و زنان بیشتر از مردان به شپش سر مبتلا می‌شوند

چگونه به شپش سر مبتلا می‌شویم؟

شپش سر انسان به روش های مختلف به افراد منتقل می‌شود:

تماس سر به سر: شایع‌ترین روش انتقال شپش، تماس مستقیم سر افراد آلوده با یکدیگر است. این اتفاق می‌تواند در طول بازی، در مدرسه، در فعالیت‌های ورزشی، یا در هر مکان دیگری که افراد با یکدیگر تماس نزدیک داشته باشند، رخ دهد.

استفاده از وسایل شخصی آلوده: شانه، برس، حوله، کلاه، روسری، لباس ورزشی و حتی هدفون می‌توانند حامل شپش سر باشند و در صورت استفاده توسط فرد سالم، او را آلوده کنند.

تماس با اشیاء آلوده: دراز کشیدن روی تخت، کاناپه، بالش یا فرش آلوده به شپش می‌تواند باعث انتقال این موجودات به فرد سالم شود.

آویزان کردن لباس‌های آلوده: آویزان کردن کلاه، روسری یا لباس‌های آلوده به شپش در کنار لباس‌های سالم می‌تواند باعث انتقال این موجودات به آنها شود.

نکته: شپش سر انسان قادر به پرش یا پرواز نیست و فقط از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم منتقل می‌شود.

چرخه زندگی شپش سر:
هر شپش برای رسیدن به بلوغ، سه مرحله را طی می‌کند:

تخم (رشک): در این مرحله، شپش به صورت تخم بوده و به ساقه مو می‌چسبد.
نمف: پس از مدتی، تخم‌ها باز شده و نوزاد شپش که نمف نامیده می‌شود، از آن خارج می‌شود. نمف خود دارای سه مرحله رشدی است و برای عبور از هر مرحله باید خون انسان را مکیده و تغذیه کند.
شپش بالغ: پس از گذراندن مراحل نمفی، شپش به بلوغ می‌رسد.
 

طول عمر شپش سر انسان چقدر است؟
شپش بالغ: اگر شپش بالغ در عرض 24 ساعت خون انسان را دریافت نکند، می‌میرد.
تخم شپش: اگر تخم شپش بیش از یک ماه باز نشود، دیگر قادر به تفریخ نخواهد بود.
چرخه کامل: به طور کلی، یک شپش از زمان تخم تا رسیدن به بلوغ، حدود 8 تا 10 روز طول می‌کشد و یک شپش بالغ حدود 4 تا 6 هفته عمر می‌کند.
نکته: هر شپش بالغ در روز حدود 10 تخم می‌گذارد.

علایم شپش چیست؟

شپش سر به خودی خود خطرناک نیست، اما می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. برخی از علائم رایج ابتلا به شپش این مواردند:

خارش شدید پوست سر: شایع‌ترین علامت شپش سر، خارش مداوم و آزاردهنده پوست سر است. این خارش به دلیل واکنش آلرژیک به بزاق شپش هنگام گزش ایجاد می‌شود.

مشاهده شپش یا رشک: شپش‌ها به دلیل کوچکی‌شان به سختی قابل مشاهده هستند، اما تخم‌های آنها که رشک نامیده می‌شوند، به راحتی دیده می شوند. رشک‌ها شبیه دانه‌های برنج کوچک سفید یا قهوه‌ای رنگ هستند که محکم به ساقه مو می‌چسبند. شپش‌ها به طور مداوم روی سر و لابه‌لای موها حرکت می‌کنند و این موضوع می‌تواند حس ناخوشایندی ایجاد کند و حتی خواب را مختل کند.

زخم و التهاب پوست سر: خاراندن مداوم سر به دلیل خارش، می‌تواند منجر به زخم و التهاب پوست سر شود.

تورم غدد لنفاوی پشت گردن: در برخی موارد، غدد لنفاوی پشت گردن ممکن است به دلیل عفونت ناشی از خاراندن، متورم و حساس شوند.

توجه:

ممکن است افراد تا 6 هفته پس از آلودگی به شپش، هیچ خارشی را تجربه نکنند.
شوره سر را نباید با رشک اشتباه گرفت. شوره سر به راحتی از روی مو جدا می‌شود، در حالی که رشک به طور محکم به ساقه مو می‌چسبد.
 

شپش چه عوارضی دارد؟

عدم درمان شپش سر می‌تواند عوارض ناخوشایندی به همراه داشته باشد. در اینجا به برخی از عوارض شپش سر اشاره می‌کنیم. بنابراین پیشگیری و درمان به موقع شپش سر، بهترین راه برای جلوگیری از این عوارض ناخوشایند است

عفونت پوستی:

خاراندن مداوم سر به دلیل خارش ناشی از شپش، می‌تواند منجر به زخم و التهاب پوست سر شود. این زخم‌ها در صورت عدم درمان، می‌توانند عفونی شده و مشکلات جدی‌تری مانند آبسه پوست سر را به وجود آورند

عفونت‌های باکتریایی پوستی:

در موارد شدید، شپش‌ها می‌توانند ناقل باکتری‌های مضری باشند که منجر به عفونت‌های پوستی مانند ایمپتیگو (زخم چرکی) و فولیکولیت (التهاب فولیکول مو) می‌شوند.

ریزش مو:

اگرچه شپش‌ها به طور مستقیم باعث ریزش مو نمی‌شوند، اما خاراندن مداوم سر و عفونت‌های پوستی ناشی از آن می‌توانند به ساقه مو آسیب برسانند و منجر به ریزش مو شوند.

تیفوس:

تیفوس یک بیماری عفونی است که توسط باکتری‌هایی که از طریق نیش شپش سر آلوده به انسان منتقل می‌شوند، ایجاد می‌شود. علائم تیفوس شامل تب، سردرد، لرز، بثورات پوستی و درد عضلانی است.

تغییر رنگ پوست:

خارش و التهاب ناشی از شپش سر می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای یا خاکستری روی پوست سر شود. این تغییر رنگ پوست معمولاً موقتی است، اما در برخی موارد ممکن است دائمی باشد.

عفونت ساقه مو:

عفونت فولیکول مو (فولیکولیت) می‌تواند باعث التهاب، قرمزی و چرک در اطراف ساقه مو شود. این عفونت در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به ریزش مو و آسیب دائمی به فولیکول‌های مو شود.

چطوری به شپش سر مبتلا نشویم؟

درمان شپش سر می‌تواند دشوار، وقت‌گیر و آزاردهنده باشد. به همین دلیل، پیشگیری از ابتلا به این موجود ریز، بسیار مهم است. در اینجا به چند روش ساده برای پیشگیری از شپش سر اشاره می‌کنیم:

• شانه و برس خود را به طور مرتب بشویید.از شانه و برس دیگران استفاده نکنید.
• موهای خود را به طور مرتب، به خصوص بعد از فعالیت در مکان‌های عمومی، بررسی کنید.
• لباس‌ها، کلاه، روسری و سایر وسایلی که با فرد آلوده تماس داشته‌اند را بشویید یا به طور کامل خشک کنید.
• در مکان‌های عمومی مانند استخر، مدرسه، مهدکودک و ... از تماس نزدیک با دیگران، به خصوص سرشان، خودداری کنید.
• از پوشیدن لباس‌های دیگران، به خصوص کلاه، روسری و شال، خودداری کنید.
• وسایل شخصی خود مانند شانه، برس، حوله و ... را با دیگران به اشتراک نگذارید.
• موهای بلند خود را ببافید یا دم اسبی ببندید.
• از ملحفه‌ها و روبالشی‌های خود به طور مرتب استفاده کنید و آن‌ها را به طور داغ بشویید.
• جاروبرقی را به طور مرتب روی فرش‌ها و مبلمان بکشید.
• به کودکان خود در مورد شپش سر و نحوه پیشگیری از آن آموزش دهید.

با رعایت این نکات ساده، می‌توانید از ابتلای خود و عزیزانتان به شپش سر پیشگیری کنید.

شاید برایتان سوال باشد که برای از بین بردن شپش سر می توانیم از عصاره گیاهان استفاده کنیم؟به سراغ این مقاله بروید:

>> 14 راه درمان شپش سر با عصاره گیاهان

چطوری از بازگشت شپش جلوگیری کنیم؟

رهایی از شپش سر کار آسانی نیست و ممکن است نیاز به تلاش و صبر داشته باشد. با این حال، با رعایت برخی نکات ساده می‌توانید از بازگشت این موجودات ریز و دردسرساز به موهای خود و عزیزانتان جلوگیری کنید.

در اینجا چند روش موثر برای جلوگیری از بازگشت شپش سر وجود دارد:

- معاینه و مراقبت:

• از آنجا که شپش سر به راحتی از طریق تماس مستقیم بین افراد منتقل می‌شود، موهای همه اعضای خانواده را به طور کامل بررسی کنید. حتی اگر علائمی ندارند، ممکن است آلوده شده باشند.
• به کودکانتان آموزش دهید که از تماس سر به سر با دیگران، به خصوص در مکان‌های عمومی مانند مدرسه یا زمین بازی، خودداری کنند.
• موهای خود و فرزندانتان را به طور مرتب، به خصوص بعد از حضور در مکان‌های عمومی، بررسی کنید. به دنبال شپش‌های زنده و رشک (تخم شپش) در پوست سر و ساقه مو باشید.
• هر 3 تا 4 روز یکبار، کودکانی را که با فرد مبتلا به شپش سر در تماس نزدیک بوده‌اند، معاینه کنید.

- شستشو و ضدعفونی:

• تمام ملحفه‌ها، روبالشی‌ها، لباس‌ها و حوله‌هایی که در دو روز قبل از شروع درمان شپش سر استفاده کرده‌اید را با آب داغ (حداقل 60 درجه سانتی‌گراد) بشویید.
• وسایلی که قابل شستشو نیستند را به مدت دو هفته در کیسه‌های پلاستیکی دربسته قرار دهید. این کار باعث خفگی و از بین رفتن شپش‌ها و رشک‌ها (تخم شپش) می‌شود.
• کیسه جاروبرقی را بعد از استفاده از آن برای تمیز کردن محل زندگی‌تان، دور بیندازید. تخم شپش می‌تواند تا دو هفته در کیسه جاروبرقی زنده بماند.
• وسایل مراقبت از مو مانند شانه، برس و تل مو را به مدت 10 دقیقه در آب داغ (حداقل 50 درجه سانتی‌گراد) خیس کنید. اگر این وسایل قابل شستشو نیستند، آنها را دور بیندازید.

درمان فوری و از بین بردن شپش سر در یک شب

- نکات تکمیلی:

• از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند شانه، برس، کلاه و روسری با دیگران خودداری کنید.
• موهای بلند خود را ببافید یا دم اسبی ببندید. این کار از تماس شپش‌ها با پوست سر و انتقال آنها به دیگران جلوگیری می‌کند.
• به طور مرتب ملحفه‌ها و روبالشی‌های خود را با آب داغ بشویید.
• جاروبرقی را به طور مرتب روی فرش‌ها و مبلمان بکشید.
• در صورت مشاهده مجدد شپش، از روش‌های درمانی مناسب مانند شامپوها یا لوسیون‌های ضد شپش استفاده کنید.

با رعایت این نکات ساده و مراقبت‌های لازم، می‌توانید از بازگشت شپش سر به طور کامل جلوگیری کنید و از سلامت مو و پوست سر خود و عزیزانتان محافظت نمایید.

نکته: در صورت عدم موفقیت در درمان خانگی شپش سر، حتماً به پزشک یا متخصص پوست و مو مراجعه کنید.

کی به دکتر پوست مراجعه کنیم؟

-اگر خودتان شپش را تشخیص داده‌اید و از روش‌های درمانی خانگی مانند شامپوها یا لوسیون‌های ضد شپش استفاده کرده‌اید، اما همچنان مشکل خارش شدید دارید و یا شپش‌ها از بین نرفته‌اند، حتماً به پزشک مراجعه کنید. ممکن است شپش‌های سر شما به درمان‌های خانگی مقاوم باشند و به داروهای قوی‌تر نیاز داشته باشند.

خاراندن مداوم سر به دلیل خارش ناشی از شپش سر، می‌تواند منجر به زخم و التهاب پوست سر شود. این زخم‌ها در صورت عدم درمان، می‌توانند عفونی شده و مشکلاتی مانند آبسه پوست سر را به وجود آورند. اگر علائمی مانند قرمزی، تورم، چرک یا درد در پوست سر خود مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب، عفونت پوست سر شما را درمان کند.

در برخی موارد، عفونت‌های ناشی از شپش سر می‌توانند باعث تورم غدد لنفاوی در گردن شوند. اگر متوجه تورم، درد یا حساسیت در غدد لنفاوی خود شدید، به دکتر مراجعه کنید.

-اگر سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری زمینه‌ای دارید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض جدی ناشی از شپش سر هستید. در این صورت، در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، به پزشک مراجعه کنید.

-اگر باردار یا شیرده هستید، قبل از استفاده از هرگونه دارو یا درمان برای شپش سر، با پزشک خود مشورت کنید.

تشخیص و درمان زودهنگام شپش سر، از بروز عوارض ناخوشایند و همچنین سرایت آن به دیگران جلوگیری می‌کند.

به خاطر داشته باشید که:

-مشاهده شپش زنده در موها، به منزله نیاز به درمان فوری است.

-معاینه منظم موهای خود و فرزندانتان، به خصوص بعد از حضور در مکان‌های عمومی، برای تشخیص زودهنگام شپش ضروری است.

-در صورت مشاهده شپش سر در اطرافیان خود، به آنها نیز در مورد لزوم درمان و پیشگیری از سرایت شپش، اطلاع‌رسانی کنید.

با رعایت نکات بهداشتی و مراجعه به موقع به پزشک، می‌توانید به طور کامل از شر این موجودات ریز و آزاردهنده خلاص شوید و از سلامت مو و پوست سر خود و عزیزانتان محافظت نمایید.

لطفا نظرات و پیشنهادات و تجربیات خود را در زیر این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.